INTERNET & MORELE PANIEK

De discussie over satanisch ritueel misbruik en de beschuldigingen ter zake aan het adres van talloze onschuldige burgers, heeft in de jaren 80 in de Verenigde Staten geleid tot een morele paniek, die dat land zo’n tien jaar in haar greep heeft gehad. Een morele paniek is de meest omvangrijke vorm van buitenproportioneel collectief gedrag. De twee andere, in de literatuur onderscheiden vormen zijn de massahysterie en de mediahype. Er moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan, wil men van een morele paniek kunnen spreken: een fenomeen dat als een bedreiging voor de maatschappelijke waarden en belangen wordt gezien, uitgebreide aandacht van de media daarvoor, bijdragen van personen en organisaties die zich vanuit verschillende maatschappelijke terreinen in het debat profileren, een voedingsbodem waarin gevoelens van bezorgdheid en angst over het veronderstelde verwerpelijke of bedreigende fenomeen kunnen gedijen en zich snel kunnen ontwikkelen en verspreiden, en een structurele spanning die aansluit bij al bestaande denkbeelden over het fenomeen.

Er komt dus heel wat bij kijken en dat betekent dat een morele paniek doorgaans niet van de ene op de andere dag ontstaat. Dat neemt niet weg dat internet, en dan met name platforms als Facebook en YouTube, een faciliterende, zo niet accelererende rol kunnen spelen bij het ontstaan, de verspreiding en de bestendiging van een morele paniek. Doordat vrijwel iedereen over de hele wereld dag en nacht toegang heeft tot internet, is de kans nu veel groter dan vroeger dat ook mensen uit andere landen en werelddelen in de ban raken van een fenomeen, en dat als gevolg daarvan na verloop van tijd ook daar een morele paniek ontstaat. De toekomst zal moeten uitwijzen of internet eenzelfde faciliterende en accelererende rol heeft bij het ontkrachten van beweringen over een fenomeen, waardoor ook de daarmee gepaard gaande morele paniek zou verdwijnen. Ik ben wat dat betreft niet positief en dat komt vooral door de aard van internet.

Als mensen de krant uit hebben of naar een televisieprogramma hebben gekeken, gooien zij meestal kort daarna de krant weg respectievelijk doen zij de televisie uit. In het tijdperk van voor de komst van internet, kostte het behoorlijk veel moeite om een bepaald niet bewaard artikel van enkele jaren daarvoor te kunnen lezen of een niet op video opgenomen programma terug te kijken. Men zou dan immers naar de bibliotheek of naar het Instituut voor Beeld en Geluid moeten om dat te kunnen doen. Sinds de komst van internet zijn niet alleen deze artikelen en programma’s van serieuze journalisten voor een groot deel voor iedereen toegankelijk, maar ook talloze bijdragen van complotdenkers, fantasten en andere warhoofden die de traditionele media vrijwel nooit een podium bieden. Daarbij komt dat zowel de hoeveelheid serieuze informatie als de stroom van ongefundeerde desinformatie op internet elke seconde van de dag toeneemt. Wat men ook zoekt, de kans is levensgroot dat men het binnen enkele tellen heeft gevonden. Ook de informatie uit lang geleden weggegooide kranten en die uit jaren geleden bekeken televisieprogramma’s, want internet vergeet nooit iets. Doordat iedereen op elk moment van de dag via een heel bedreigend lijkend, maar volkomen ongefundeerd bericht op internet een uitgedoofde discussie waar ook ter wereld weer nieuw leven in kan blazen, vrees ik dat het een illusie is te denken dat internet een constructieve en structurele rol zal spelen bij het ontkrachten van beweringen over een door complotdenkers of andere warhoofden gecreëerd fenomeen, laat staan bij het verdwijnen van een morele paniek ter zake.

Tekst: Tjalling A. Beetstra, is een jurist en criminoloog die in 2009 promoveerde op zijn studie naar de sociale constructie van satanisch ritueel misbruik in de Verenigde Staten en Nederland.

Bronnen die de heer Beetstra gebruikt heeft voor dit artikel en zijn uitgebreide artikel in de ParaVisie Magazine uitgave van februari 2024 zijn:

Argos – Het verhaal van Lisa (VPRO/HUMAN), 8 december 2018.

Argos – Mocht Haagse rechter oordelen over kindermisbruik (VPRO/HUMAN), 16 februari 2019.

Argos – Waarheidsvinding in kindermisbruikzaken (VPRO/HUMAN), 14 september 2019.

Argos – Glasscherven en duistere rituelen (VPRO/HUMAN), 27 juni 2020.

Beetstra, Tjalling A., Van kwaad tot erger: De sociale constructie van satanisch ritueel misbruik in de Verenigde Staten en Nederland, Dissertatie Universiteit Maastricht, Apeldoorn, Uitgegeven in eigen beheer, 2009.

Ben-Itto, Hadassa, Anatomie van een vervalsing: De protocollen van de wijzen van Sion (The Lie That Will Not Die: The Protocols of the Elders of Zion), Soesterberg, Aspekt, 2000.

blackumbrellas.nl/commissie-hendriks .

Citizens for Decency through Law, Letter to the Federal Bureau of Investigation – File No. 145-5568-X, Cleveland, OH, 1 December 1974.

Crombag, Hans F.M. en Harald L.G.J. Merckelbach, Hervonden herinneringen en andere misverstanden, Amsterdam/Antwerpen, Contact, 1996.

Donovan, Pamela, No Way of Knowing: Crime, Urban Legends, and the Internet, New York, NY, Routledge, 2004.

Gauer, Raymond P., Perversion For Profit, in: National Decency Reporter – Newsletter of Citizens for Decency through Law, Inc, Vol. XI, No. 5, November-December 1974, blz. 1-2.

greyfaction.org/wiki/bennett-braun/ .

Hart, Onno van der, Ellert R.S. Nijenhuis en Kathy Steele, The Haunted Self: Structural Dissociation and the Treatment of Chronic Traumatization, New York, NY, W.W. Norton & Company, 2006.

Icke, David, Alles wat je moet weten maar wat je nooit is verteld (Everything You Need To Know, But Have Never Been Told, 2017), Eeserveen, Akasha, 2019.

Journaal (NOS), 18 maart 2021 (Bodegraven).

Journaal (NOS), 3 november 2022 (Icke).

Lucas, Michael P., Venturing From Shadows Into Light, in: Los Angeles Times, 4 September 2001: https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2001-sep-04-cl-41780-story.html .

Mack, John E., Abduction: Human Encounters with Aliens, New York, NY, Scribner’s, 1994.

Nieuws (RTL), 3 november 2022 (Icke).

Nieuwsuur (NOS/NTR), 20 februari 2021(Bodegraven).

Nieuwsuur (NOS/NTR), 3 november 2022 (Icke).

Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention, National Incidence Studies on Missing, Abducted, Runaway, and Thrownaway Children in America, Washington, D.C., U.S. Department of Justice, 1990.

Smelik, Klaas A.D., De zeven levens van de Protocollen van de Wijzen van Zion: De paradoxale geschiedenis van het belangrijkste antisemitische geschrift, Soesterberg, Aspekt, 2010.

Tijdelijke Onderzoekscommissie Georganiseerd Sadistisch Misbruik van Minderjarigen, Tussen ongeloof, ondersteuning en opsporing: Over georganiseerd sadistisch misbruik van minderjarigen, 21 december 2022: https://open.overheid.nl/documenten/ronl-8910af043977be5f54da54653af4271ce0fdef23/pdf .

Trachtenberg, Joshua, The Devil and the Jews: The Medieval Conception of the Jew and Its Relation to Modern Anti-Semitism (1943), Philadelphia, PA, The Jewish Publication Society, 1983.